Mensen die staand plassen leveren overlast. Zou de overheid daar iets aan moeten doen? Professor Thaler uit Chicago vindt van niet. Thaler vindt dat je als overheid zo weinig mogelijk moet verbieden. Thaler vind dat het beter is om dingen zo te ontwerpen dat je als gebruiker vanzelf de juiste keuzes maakt. Hij noemt dat ‘Libertair Paternalisme’. En om te illustreren hoe dat werkt, komt de Amerikaan in zijn boek ‘Nudge’ met een heel Nederlands voorbeeld.Schiphol
Op de Amsterdamse luchthaven werd ooit enorm naast de pot gespetterd, schrijft Thaler. Volwassen schoonmakers werden er wanhopig van. Dus verbieden zou je denken. Zo niet Schiphol. Schiphol vroeg aan de firma Sphinx – van de wasbakken en het porseleinen sanitair – om met een oplossing te komen. Kan dat wat worden? De Maastrichtse firma Sphinx staat niet bekend om haar Libertair Paternalistische opvattingen.
Toch kwamen ze met een briljante oplossing.
In alle plasbakken zou voortaan een klein, zwart vliegje in het porselein worden meegebakken. Onderin. Aan de binnenkant van de pot. En dat bleek te werken. Plassers hadden nu iets om op te mikken, waardoor het een stuk droger is geworden op het terrein van de luchthaven.
Nudge
Zo’n vliegje is een typisch voorbeeld van een ‘nudge’: een duwtje in de goede richting. En ‘nudgen’ is wat de overheid veel meer zou moeten doen. Niemand beperken. En iedereen helpen om de juiste keuzes te maken.
Maar kunnen we zelf dan niet de juiste keuzes maken? Nee, zegt Thaler.
We kunnen niet kiezen
Dat we niet kunnen kiezen, komt ten eerste omdat ons brein nog uit de oertijd stamt. Een tijd waarin andere keuzes handig waren. Zoals: alles eten wat je voor ogen komt. Dat was toen handig omdat je geen idee had of je ooit nog nieuw voedsel zou tegenkomen. Tegenwoordig heb je daar niets aan, tenzij je Sonja Bakker heet.
Dat we niet kunnen kiezen, komt ten tweede omdat je niets weet over bijna alles.
Dat we niet kunnen kiezen komt ten derde omdat we vaker met onze voortplantingsorganen denken, dan met onze hersenen.
En ten vierde kunnen we niet kiezen omdat we de effecten op de korte termijn veel belangrijker vinden dan de effecten op de lange termijn.
Wie helpt ons?
Alle reden dus voor de overheid om te helpen. Om haar diensten zo te ontwerpen dat mensen vanzelf de juiste keuzes maken. Is dat goed? Geen idee. Wel weet ik dat neutraal design niet bestaat: alle design beïnvloed. En, laten we de Nederlandse term maar gebruiken, het ontbreken van ontwerp beïnvloedt het allermeest. Daar wordt je hartstikke chagrijnig van. Vraag voor een slecht humeur maar eens een parkeervergunning aan in Amsterdam.
Mini’s worden ontworpen. MP3-spelers worden ontworpen. Zelfs gevulde koeken worden ontworpen. Tijd dat ook de diensten van bijvoorbeeld de overheid worden ontworpen.
Zin om een goed boek te lezen? Lees ‘Nudge’.
—–
Ook:
- Boek: Nudge: Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness by Richard H. Thaler (Author), Cass R. Sunstein (Author)
